یکی از قدیمی ترین دانههای غلات برنج است که پس از نیشکر و ذرت سومین محصول کشاورزی بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است.
برنج ایرانی در دنیا جزو برنجهای ممتاز به شمار میآید که دارای ارقام مختلف است.
برنج اصیل ایرانی به صورت کلی شامل چهار گروه اصلی طارم، صدری، پرمحصول و گرده است.
معروفترین و محبوبترین برنج ایرانی برنج طارم شناخته میشود. این برنج ایرانی برای اولین بار در شهر طارم استان زنجان کشت و تولید شده است؛ و امروزه با 13 نوع مختلف به بازار عرضه میشود. از انواع برنج طارم میتوان به برنج طارم محلی، طارم هاشمی، طارم بینام، طارم رشتی، طارم امیری، طارم دیلمانی، اهلمی طارم، سنگ طارم، موسی طارم و.... اشاره کرد.
برنج طارم محلی
برنج طارم محلی از برنج درجه یک ایرانی محسوب میشود. این برنج کرم رنگ است و در مقایسه با انواع برنج، خیلی بیشتر قد میکشد.
برنج طارم هاشمی
دیگر برنج محبوب ایرانی از نوع طارم، برنج طارم هاشمی این از ترکیب طارم محلی و بذر اصلاح شده تولید میشود. از علل کاشت میتوان به دانه بلند بودن آن اشاره کرد.
برنج طارم بینام یا امرالهی
از دیگر برنج های این خانواده، برنج امرالهی بینام یکی دیگر از برنجهای مرغوب طارم محسوب میشود، که با تغییرات ژنتیکی بر روی برنجهای مرغوب ایرانی به دست آمده است.
از برنج های اصلی و بومی شمال ایران میتوان به برنج صدری اشاره کرد این برنج با دانه های بلند قلمی سفت و کشیده، کیفیترین برنج بومی یا محلی ایران بشناسیم.
این نوع برنج بیشتر در استان گیلان کشت میشود، و از مهمترین ویژگیهای آن میتوان به دانههای بلند، قلمی و کشیده، عرض کم، جنس گچی، سختی و سفتی آن اشاره کرد.
از خانواده برنج صدری میتوان به ارقام مختلفی نظیر صدری هاشمی، صدری دمسیاه، علی کاظمی، حسن سرایی اشاره نمود.
برنج دمسیاه
برنج دمسیاه فقط در شالیزارهای مرغوب استان گیلان در شهرستان لاهیجان و آستانه اشرفیه کشت میشود ، بهترین نوع دمسیاه، برنج آستانه اشرفیه است.
برنج پرمحصول از دیگر ارقام اصلی برنج محسوب میشود. این نوع برنج به وسیله اصلاح ژنتیکی برنجهای محلی و با ایجاد تغییراتی در بذر برنج تولید میشود.
برنج شیرودی
برنج پرمحصول شیرودی از ترکیب دو برنج طارم دیلمانی و برنج خزر تولید میشود. این برنج در استان مازندران کشت میشود.
برنج فجر
برنج ایرانی فجر، یکی دیگر از برنجهای مرغوب پرمحصول به حساب میآید، این برنج ایرانی تنها برنج پرمحصول عطری است و جز برنجهای دانهبلند ایرانی به حساب میآید.
برنج ندا
از ارقام پرمحصول برنج ایرانی ارزان قیمت میتوان به برنج ندا اشاره کرد. این برنج با نام برنج شمشیری نیز شناخته میشود؛ ندا، از نظر شکل ظاهری شباهت بسیار زیادی به برنج طارم دارند و دانههای آن قلمی است.
برنج گرده
برنج دانه کوتاه گرده، یکی از کوچکترین ارقام برنج ایرانی است. این نوع برنج از نظر ظاهری دانههای گرد، توپر و کوتاه است،
برنج عنبربو و چمپا
برنج گرده عنبربو و چمپا در استان خوزستان کشت میشوند؛ و به دو شکل تمام دانه و نیمدانه به بازار عرضه میشوند. این دو برنج طبع گرم و دانههای ریزی دارند. بعد از پخت نیز خیلی قد نمیکشند.